Antoon de Lalaing

Elisabeth van Culemborg werd op 30 maart 1470 geboren als eerste dochter van Jasper van Culemborg en Johanna van Bourgondië. De drie zonen van het echtpaar overlijden vroegtijdig, waardoor Elisabeth bij het overlijden van haar vader in 1504 erfgename wordt van onder andere de heerlijkheden Hoogstraten en Culemborg.

Na het overlijden van haar eerste man Jan van Luxemburg, zeven jaar na hun huwelijk in 1501, hertrouwde Elisabeth in 1509 met Antoon de Lalaing, heer van Montigny.

Erkenning van de gilde
Het is Antoon I de Lalaing die de Sint-Jorisgilde van Wortel erkent door hen op 30 november 1534 ‘de caert’ te schenken. De heer erkende de gilden om, in ruil voor die erkenning, hulp te krijgen in geval van gevaar. Een van de concrete gevolgen van de erkenning was het gegeven dat de gilden eigendommen mochten bezitten.

De caert is, naast een erkenning door de heer, ook een soort reglement met doelstellingen, voorwaarden en gebruiken die de heer oplegde aan de gilde. Dit blijkt uit onderstaande, gedeeltelijk ‘vertaalde’ uittreksels.

Antonis van Lalaing vermeerderde, veranderde en verbeterde de bestaande ordonnantie en wil “dat se voortaan onverbrekelijk onderhouden werden in der vuegen en Manieren hier na verclaert“. Uit deze inleiding blijkt dat de Sint Jorisgilde van Wortel heel wat ouder is dan 1534.

Dat de Sint Joris Gilde “altyt een Hootman zullen hebben, die gekozen zal worden door de Heren en Vrouwen van Hoogstraten of hun Erven“ om hun lieder Gulde en schutteryen in ‘s heeren absentie altyts voor te staen en in Eeren te houden“.
Uit deze passage blijkt dat de hoofdman aangeduid wordt door de Heer van Hoogstraten en de leiding heeft over de gilde wanneer de Heer afwezig is.

De schutters en gildebroeders zijn gehouden de Heren en Vrouwen van Hoogstraten en hun Erven “in der tydt assistentie te doen tot Executie van der Criminele justitie” wanneer de nood het zulk “aparentelyck eysschen” en zij daartoe “vermaent” worden.
Uit deze passage blijkt nog maar eens het militair karakter van de gilde.